Een goede samenwerking tussen leerkracht en ouder vergroot de betrokkenheid van de ouder met de school en is goed voor de ontwikkeling van de leerling. Geweldloze communicatie is een vorm van communiceren die helpt om deze samenwerking te optimaliseren. Trainster Anja Nekeman legt uit hoe leerkrachten dit toe kunnen passen in de dagelijkse onderwijspraktijk.
tekst Inez van Goor
"Het verschil zit hem in het creëren van werkelijke verbinding. Wat je vaak ziet gebeuren in een gesprek tussen leerkracht en ouder is dat de ouder een boodschap met veel kritiek of oordelen uitzendt en de leerkracht hierop reageert door te ontkennen, verdedigen of aan te vallen. Geweldloze communicatie vervangt deze patronen door te focussen op verbinding met elkaars behoeften, op momenten dat je vast zit in conflicterende oordelen."
"Met behulp van de vier stappen van het model van Geweldloze Communicatie. In plaats van te ontkennen, verdedigen of aan te vallen richt je je na het ontvangen van de boodschap systematisch op wat jij en de ander waarnemen, voelen en wat de onderliggende behoeften zijn. Vervolgens doe je een verzoek. Om een voorbeeld te geven: stel dat een ouder een gesprek boos begint met de boodschap 'Mijn zoon heeft nu al twee keer een onvoldoende gekregen'. Dan richt je je eerst op je waarneming: 'Ik zie dat u nogal boos bent'. Vervolgens informeer je naar de gevoelens van de ander die hier aan ten grondslag liggen: 'Bent u misschien bang dat uw zoon het dit jaar niet gaat redden?' De derde stap is om naar de behoeften van de ander te vragen: 'Heeft u misschien behoefte aan vertrouwen dat we straks kunnen zeggen dat uw zoon over kan?' Vaak zie je de ouder hier ontspannen, omdat hij zich gehoord en begrepen voelt. De laatste stap is het doen van een verzoek, bijvoorbeeld: 'Wat zou u ervan vinden als we samen op zoek gaan naar wat op dit moment het beste is voor uw kind?' Nu is het mogelijk om samen concrete afspraken te maken."
"In dat geval las je voor je reageert een korte stilte in waarin je contact maakt met wat er aan gevoelens en behoeften in jou leeft. Het is belangrijk hier ook uiting aan te geven: 'Ik schrik van wat u zegt, ik heb even tijd nodig om hierover na te denken'. Zoiets voelt in het begin misschien wat onwennig maar je zult zien dat het helpt. Het neemt de sterkste emotie weg. Dit is wezenlijk om de ander hierna weer te kunnen horen en betrokken te zijn."
"Vraag je aan het begin van ieder gesprek af: 'ben ik honderd procent aanwezig met mijn aandacht?' Je gesprekspartner voelt dwars door je woorden heen of je aanwezig en geconcentreerd bent. Non-verbale communicatie speelt een grotere rol dan wij denken. Behalve hummen en knikken als teken dat je luistert helpt het ook om de lichaamshouding van de ander te kopiëren. Als je echt betrokken bent doe je dit vanzelf al maar als je merkt dat je er toch niet voor de volle honderd procent bij bent kan je dit ook bewust doen. Bijvoorbeeld door op dezelfde manier te staan of te zitten en je armen en handen op dezelfde manier te houden."
"Als de ouder meer verbinding met de leerkracht voelt zal de leerling dit ook voelen. De mogelijkheden om te leren en te groeien nemen dan toe. Geweldloze Communicatie kan geweldig bijdragen aan verbinding tussen alle partijen door ook de leerling bij het gesprek te betrekken, bijvoorbeeld als het om het verbeteren van resultaten gaat. Want als je met elkaar wilt leren en groeien en die behoefte wordt benoemd kan je samen tot afspraken komen. Dan wordt het niet van buitenaf opgelegd maar gaat het om samenwerking op basis van vrijwilligheid wat leidt tot medewerking van alle partijen. Bovendien voelt de leerling zich serieus genomen doordat het erbij betrokken wordt wat leidt tot meer zelfvertrouwen."
"Dat komt omdat het onderdeel gevoel erin zit en we in de Westerse maatschappij niet meer gewend zijn om gevoelens te benoemen. Terwijl communiceren op basis van gevoelens een manier van taalgebruik is die heel veel helderheid biedt. Het haalt alle ruis uit het taalgebruik en stelt je in staat de dingen die je ervaart helder te krijgen. Voorbij de gevoelens zitten immers de behoeften en als je die duidelijk hebt creëer je een veld van mogelijkheden voor samenwerking die kwalitatief hoogstaand is doordat echte verbinding en betrokkenheid wordt bewerkstelligt."