Onderzoek heeft uitgewezen dat een kwartier vrij lezen per dag resulteert in een extra woordenschat van 1000 woorden per jaar. Om dit te bewerkstelligen is leesplezier de belangrijkste voorwaarde. Gelukkig kun je als ouder veel doen om het leesplezier van je kind te vergroten en dat kwartier vrij lezen te realiseren.
tekst Inez van Goor
Het is van belang dat je realiseert hoe belangrijk lezen is. Eveline Vink, redacteur bij leesplein (kinder-en jeugdboekensite van de Nederlandse bibliotheken) en verantwoordelijk voor de inhoud van kinderboekenplein voor 6- tot 12- jarigen: "Niet alleen de woordenschat maar ook de wereld van het kind wordt vergroot. Een kind kan door het lezen van boeken heel veel levens geleefd hebben. Het ontwikkelt behalve zijn fantasie en verbeelding ook zijn inlevingsvermogen. Als hij bijvoorbeeld iets over doodgaan heeft gelezen kan hij zich beter inleven als zoiets echt in de eigen omgeving gebeurt. Lezen dient als oefenfunctie: je oefent voor het echte leven. Ik denk dat veel en dus ook thuis lezen belangrijker is dan kinderen en ook ouders beseffen".
En daar zit volgens Vink nou net het probleem. "Lezen wordt vaak in de schoolhoek geplaatst, maar daar is lezen een "moeten" waardoor het leesplezier minder is. Als je als ouder niet-schools laat zien dat lezen echt leuk is geeft dit de leesmotivatie een enorme boost". Ze verwijst hierbij naar een recent onderzoek van Natascha Notten over het effect van mediagebruik van ouders op hun kinderen.
Notten toont aan dat als ouders zelf veel lezen dit een positieve invloed heeft op de onderwijsprestaties van hun kind. Ook voorlezen blijkt van wezenlijk belang. Annette Schaafsma, taalspecialist en docent Nederlands op de Marnix-academie (lerarenopleiding basisonderwijs) zegt hierover: "Ouders zouden hun kinderen altijd voor moeten blijven lezen, bij voorkeur tot het einde van de basisschool". Vink wijst op het alternatief van luisterboeken. "Maak er een gezamenlijk moment van op een vast moment van de dag. Het samen beleven van een verhaal heeft een positief effect op de leesmotivatie. En als je meeluistert zal het je verbazen hoe leuk het is om zelf ook kinderboeken te luisteren".
Schaafsma en Vink zijn het er over eens dat ook praten over het verhaal erg belangrijk is. Vink zegt hierover: "Praten over het verhaal draagt net zoveel bij aan de taalontwikkeling als het voorlezen zelf, dus dat is dubbel effect! Vraag bijvoorbeeld wat ze het spannendste stukje vonden, of hoe het zou zijn als je, bijvoorbeeld, kon vliegen. Toon je eigen betrokkenheid".
Schaafsma benadrukt dat de interesse van het kind altijd voorop moet staan. "Of het nou voor een boek, luisterboek, digitaal boek, tijdschrift of stripboek kiest zou niet moeten uitmaken. Ook niet bij het voorlezen. Zelfs een boek op een hoger (Avi-)niveau moet kunnen. Zolang het maar een positieve ervaring geeft".
Om lezen leuker te maken voor kinderen die dit niet zo goed kunnen, zoals dyslectische kinderen, zijn in de bibliotheek speciale boeken te krijgen. Zo kan je hier, bijvoorbeeld met behulp van leesplein.nl, boeken vinden die eenvoudig geschreven maar toch inhoudelijk interessant zijn. "Sommige openbare bibliotheken hebben een "Makkelijk Lezen Plein" in huis, een speciale hoek voor kinderen met leesproblemen en hun ouders. Op de site van leesplein kun je kijken welke bibliotheek in jouw buurt zo"n speciale hoek heeft ingericht", vertelt Vink. Wat volgens haar en Schaafsma ook werkt bij een leeszwak kind is als het een film heeft gezien of een luister-cd heeft gehoord die hij erg mooi vond. Vaak zal hij daarna ook graag het boek willen lezen.
Ook voor beelddenkers is er een manier om hun leesplezier te vergroten. Vink: "Voor beelddenkers van 9 tot 12 jaar zijn stripboeken heel geschikt. Bovendien is het op dit moment een hype om visuele dingen in boeken te verwerken zoals grapjes in lettertypes en plaatjes, foto"s, kaders met informatie of zelfs hele stripverhaaltjes tussen de tekst door". Als voorbeeld voor 6-9jarigen noemt ze "Sofie en de pinguïns" van Edward van den Vendel, waar binnenkort een tweede deel van uit komt.
Ook kinderdagverblijven kunnen het leesplezier van kinderen bevorderen. Schaafsma: "In hun boekenkast kunnen ze, wanneer ze met een thema werken, een aparte plank met boeken over dit thema maken ter aanvulling op het standaardaanbod. Boeken kunnen bovendien bij allerlei activiteiten gebruikt worden. Voor het verven kan je ter inspiratie bijvoorbeeld een boek tonen met mooie prenten of schilderijen."
Vink adviseert om de hele jonge kinderen ook mee te nemen in het boekenaanbod. "Denk aan sabbel- en knisperboekjes binnen handbereik van kruipende baby"s en in de box, karton- en prentenboeken die dreumesen en peuters zelf kunnen pakken. Zelf boekjes kijken kan heel goed als rustige activiteit ter afwisseling met puzzelen of kleuren, jonge kinderen kunnen al heel snel zelf bladeren en kijken".
Daarnaast loont het voor elke kinderdagverblijfmedewerker om zich te verdiepen in Boekstart. Dit project brengt boeken naar baby"s en heeft zich inmiddels van de bibliotheken uitgebreid naar de kinderopvang. Boekstart.nl staat vol met tips rond voorlezen, de leukste boekjes en inspirerende filmpjes. Op www.boekstartpro.nl kun je lezen of jouw kinderdagverblijf kan meedoen aan het project en wat je daarvoor moet doen.
Voor wat betreft de laatste tip om het leesplezier van kinderen te vergroten zijn Vink en Schaafsma het helemaal eens, namelijk dat je altijd bij jezelf moet beginnen.
Schaafsma: "Zorg dat je op de hoogte blijft en loop regelmatig een kinderboekenwinkel of bibliotheek binnen om zelf enthousiast te blijven. Maak er tijd voor vrij, het is ongelooflijk waardevol om het leesplezier samen te delen".
Wist je dat: